ΟΛΙΒΙΕ ΖΟΜΠΑΡ φωτογράφοςσυνέντευξη στην
Παυλίνα Εξαδακτύλου, pavlinaex@gmail. com
δημοσιευτηκε στο free press ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ που κυκλοφορεί στη Θεσσαλονίκη.Με διεθνείς διακρίσεις και αποστολές στο Αφγανιστάν, τη Σιέρα Λεόνε, τη Λιβερία και το Ιράκ, ο Γάλλος φωτογράφος Ολιβιέ Ζομπάρ, δυο μήνες πριν επιστρέψει στην Ελλάδα για τη δίκη που εκκρεμεί, εξηγεί πώς βρέθηκε να κατηγορείται για αντίσταση κατά της αρχής και πρόκληση σωματικής βλάβης σε λιμενικό, όταν αποπειράθηκε να φωτογραφίσει πρόσφυγες που προσπαθούσαν να διαφύγουν από το λιμάνι της Πάτρας.
«Τον Ιούλιο που μας πέρασε ήρθα στην Ελλάδα για να τραβήξω φωτογραφίες από τους καταυλισμούς των προσφύγων που ζουν στη χώρα σας χωρίς χαρτιά αλλά και να απαθανατίσω την προσπάθεια πολλών από αυτούς να φύγουν κρυφά από διάφορα σημεία εξόδου, όπως είναι για παράδειγμα το λιμάνι της Πάτρας. Η Ελλάδα ήταν ο πρώτος σταθμός στο πλαίσιο της έρευνας που πραγματοποιεί το «Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο των Γιατρών του Κόσμου για τους μετανάστες χωρίς έγγραφα» σε 19 ευρωπαϊκές χώρες, σε σχέση με τις συνθήκες ζωής των προσφύγων που δε διαθέτουν νόμιμα έγγραφα. Βρισκόμουν στο λιμάνι λοιπόν μαζί με ένα γκρουπ προσφύγων οι οποίοι περίμεναν να επιβιβαστούν σ' ένα καράβι την τελευταία στιγμή, λίγο πριν κλείσουν οι πόρτες. Στάθηκα εκεί για να δω τι θα κάνουν και να τραβήξω κάποιες φωτογραφίες.
«Ξαφνικά με πλησίασε ένας λιμενικός και μου ζήτησε να τον ακολουθήσω. Μου ζήτησε επιτακτικά να του δώσω τη μηχανή μου. Οπως καταλαβαίνετε, ήταν κάτι που δεν υπήρχε περίπτωση να κάνω. Αυτό το πράγμα είναι η δουλειά μου, η ζωή μου. Ετσι αρνήθηκα και τότε με έσπρωξε στις τουαλέτες. Μου έβαλε χειροπέδες, με απώθησε δυνατά, τόσο που τα γυαλιά μου βρέθηκαν πεσμένα στο πάτωμα και μου πήρε με βία τη φωτογραφική μηχανή. Στη συνέχεια, προσπάθησε να μου πάρει και τη δεύτερη μηχανή, την οποία είχα κρεμασμένη στον ώμο. Ακριβώς όμως επειδή μου έβαλε χειροπέδες, ήταν αδύνατο να βγει κι έτσι με τη χρήση ενός μαχαιριού έκοψε το λουρί και μου την αφαίρεσε».
«Σε όλη τη διάρκεια του επεισοδίου προσπαθούσα να τους εξηγήσω ποιος είμαι και τι ήρθα να κάνω. Πάλευα να βγάλω από την τσάντα μου τη διαπίστευση που είχα, αλλά έτσι όπως ήμουν δεμένος, ήταν αδύνατον. Ο λιμενικός λοιπόν αποφάσισε να ανοίξει την τσάντα μου, το πορτοφόλι μου και τελικά κάποια στιγμή βρήκε και τη διαπίστευσή μου. Αμέσως μετά με οδήγησαν στο τμήμα κι εγώ αφελώς πίστεψα ότι εκεί θα βρεθεί κάποια άκρη. Αρχισα να παραπονιέμαι για το περιστατικό στο λιμάνι και να τους λέω πως αν κρίνω από το πώς συμπεριφέρθηκαν σε μένα, δε θέλω καν να φανταστώ τι κάνω στους πρόσφυγες».
«Στο τμήμα μου είπαν πως απαγορεύεται να φωτογραφίζεις χωρίς άδεια μέσα στο λιμάνι. Καταρχήν, εγώ βρισκόμουν ουσιαστικά στην είσοδο. Ημουν σ' ένα σημείο γεμάτο τουρίστες που τραβούσαν φωτογραφίες, γεμάτο ανθρώπους που κυκλοφορούσαν ελεύθερα. Είναι δυνατόν να μου λένε ότι κατασκόπευα κι ότι φωτογράφιζα στρατιωτικά πλοία; Εν πάσει περιτπώσει, την επόμενη κιόλας μέρα ζητήσαμε επίσημα άδεια για να μπορέσω να φωτογραφίσω, αλλά η επίσημη απάντηση της Γενικής Γραμματείας Τύπου ήταν πως αυτό δεν είναι εφικτό όσο εκκρεμεί η δίκη εναντίον μου, με τις κατηγορίες της αντίστασης κατά της αρχής και της πρόκλησης σωματικής βλάβης».
«Τόσο στο λιμάνι, όσο και στον καταυλισμό η κατάσταση είναι πραγματικά άθλια. Ανθρωποι που κρύβονται μέσα σε φορτηγά τα οποία ετοιμάζονται να επιβιβαστούν σε κάποιο πλοίο, άλλοι με χειροπέδες για ατελείωτες ώρες κάτω από τον καυτό ήλιο, λιμενικοί που τους εκφοβίζουν με διάφορους τρόπους. Είδα με τα μάτια μου λιμενικούς να ακολουθούν με μηχανές και 4Χ4 μετανάστες και να προσπαθούν να τους τρομοκρατήσουν. Είναι πολύ μεγάλος ο αριθμός των προσφύγων και ακριβώς επειδή δεν μπορούν να τους συλλάβουν όλους, επιλέγουν τον εκφοβισμό».
«Το σίγουρο είναι ότι δεν θα προλάβω να συμπεριλάβω φωτογραφίες από την Ελλάδα στο πρότζεκτ αυτό, αφού το χρονοδιάγραμμα δίνει περιθώριο μέχρι τα τέλη του Νοέμβρη και το δικαστήριο αναβλήθηκε για τις 8 Ιανουαρίου του 2009, μετά το οποίο ενδεχομένως θα μπορούσα να έχω την απαιτούμενη άδεια. Πάντως όπως και να 'χει, εγώ σκοπεύω κάποια στιγμή να ολοκληρώσω τη δουλειά μου, ακόμη κι αν δεν αφορά πια κάποια έρευνα, γιατί με ενδιαφέρει πολυ να βγουν στο φως οι συνθήκες ζωής και διαφυγής όλων αυτών των μεταναστών στη χώρα σας».
«Σε καμιά άλλη ευρωπαϊκή χώρα δεν συνάντησα αντίστοιχες συμπεριφορές. Οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι είναι πολύ πιο πρόθυμοι να δείξουν τι πραγματικά συμβαίνει με τους πρόσφυγες. Λυπάμαι που εδώ υπάρχουν τέτοια ταμπού. Είναι απογοητευτικό πραγματικά. Ας καταλάβουν όλοι ότι οι πρόσφυγες δεν είναι ζώα, είναι άνθρωποι που προσπαθούν να ξεφύγουν και να φτιάξουν μια καλύτερη, όσο αυτό γίνεται, ζωή».
